هل گیاهی است که در مناطق حاره و گرم می روید . وطن آن هندوستان می باشد و حدود 80 درصد هل مصرفی دنیا از هندوستان تامین می شود.
نام علمی این گیاه Elettaria cardamomum است.
میوه ی هل، بیضی شکل و به رنگ های زرد، سبز یا سیاه است. دانه های معطر و مطبوعی به رنگ قهوه ای در میوه ی آن وجود دارد که به عنوان ادویه و برای خوشبو کردن نوشیدنی ها و غذاها به مصرف می رسد.
عطر خوش و اثر گرمابخش و اشتهاآور هل، این دانه را به یکی از بهترین طعم دهنده ها برای انواع نوشیدنی، دسر و شیرینی تبدیل می سازد. در هندوستان، خاورمیانه، اروپا و آمریکای لاتین، این ادویه روغنی برای تهیه انواع نان ، کیک و شیرینی ها و همچنین چای و قهوه به کار می رود.
در بسیاری از شیرینی ها و دسرهای سنتی ایرانی نیز از هل کوبیده یا آسیاب شده استفاده می شود.
هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.
جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند.
دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند.
هل اشتها را تحریک می کند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.
نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع و بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.
یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.
دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند.
هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند، اضطراب و نگرانی را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.
هل همچنین کلیه ها را تقویت می کند و گفته می شود برای درمان شب ادراری کودکان مفید است.
- تقویت کنده قلب است.
- بادشکن بوده و گاز معده و روده را از بدن خارج می سازد.
- تقویت کننده بدن است.
- ادرار آور است.
- قاعدگی را باز می کند.
- زخم های دهان را برطرف می کند، بدین منظور دم کرده هل را در دهان قرقره کنید.
- خوشبو کننده دهان است.
- برای تسکین درد گوش ، گرد هل را در گوش بریزید.
- تب را پایین می آورد.
- معالج سرماخوردگی است.
- برای تسکین درد روماتیسم مفید است.
- ضد مسمومیت است.
- برای رفع بیماری های چشم مفید است.
مقدار 30 گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و بنوشید. هل را همچنین می توان موقع دم کردن چای، به آن اضافه کرد.
برای تهیه یک دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، 4 عدد دانه هل را همراه با 4 عدد دانه فلفل سیاه، 4عدد دانه میخک، یک قطعه دارچین نکوبیده و چند حلقه نازک زنجبیل تازه در 600 میلی لیتر آب بریزید. آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار دهید، اما مواظب باشید نجوشد.
دم کرده را صاف کنید و به صورت داغ همراه با کمی شیر یا عسل بنوشید.
نوشیدن این دم کرده دو بار در روز، درمانی فوق العاده برای سرفه و سرماخوردگی است.
مصرف زیاد هل برای روده ها مضر است. برای رفع این مشکل، آن را باید با کتیرا خورد.
- به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیموکیتون، دارای اثرات ضد تشنجی است. بررسی ها نشان می دهد سیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت آن شود.
- در کاهش نفخ شکم و دفع گازهای معده موثر است.
- زیاد کننده شیر مادران است.
- قاعده آور است، یعنی عادت ماهانه را باز می کند.
- ضد کرم است. مصرف سیاه دانه با سرکه باعث دفع کرم دستگاه گوارشی می شود.
- استفاده از مخلوط سیاه دانه آسیاب شده با عسل برای تسکین درد رحم و پس درد زایمان مفید است.
- غرغره کردن جوشانده ی سیاه دانه در سرکه باعث تسکین درد دندان و محکم شدن دندان می شود.
درمان بیماری ها با سیاه دانه
یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.
* روماتیسم :
یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
* اسهال :
یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.
* ناراحتی های کبدی :
مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه صبر زرد ( آلوئه ورا ) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.
همچنین می توانید روغن سیاه دانه را که در حال جوش است، با غنچه ی برگ های بید (برگ های کوچک ) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید.
* سردرد و میگرن :
نصف قاشق سیاه دانه آسیاب شده را با نصف قاشق انیسون (دانه هایی شبیه رازیانه دارد) و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید (بهتر است کمی عسل خالص نیز اضافه کنید). یک فنجان از این معجون دارویی را می توانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید.
در ضمن با روغن سیاه دانه، گیجگاه و شقیقه خود را چرب کنید.
* درد و ناراحتی های کلیوی :
یک استکان سیاه دانه را در یک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و به مدت یک هفته، صبح ناشتا آن را میل نمایید.
همچنین می توانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده را با نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و به صورت ضماد (یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز) در آن قسمت از کلیه که احساس درد می کنید بگذارید. این عمل را روزانه یک بار و به مدت پنج روزادامه دهید.
هر روز مقداری جعفری را در یک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه را به آن افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. این کار را به مدت پنج روز ادامه دهید.
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل ، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید.
* دل پیچه و درد های روده ای:
به مقدار مساوی زیره و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه کنید. سپس با عسل خالص آن را شیرین کرده و در موقع دل پیچه و دل درد آن را بنوشید.
* تب :
اگر مقداری سیاه دانه را بکوبید و با کمی سکنجبین میل نمایید، تب را برطرف می کند.
آویشن گیاهی کوهستانی و معطر است که تنوع زیادی دارد. این گیاه دارای طبیعتی گرم و خشک است و از آن معمولاً به عنوان ادویه برای طعم دارکردن انواع غذاها مانند پیتزا، ماکارونی، لازانیا و بعضی خوراکها استفاده می کنند.
این گیاه در کشور ما معمولاً به صورت خشک شده و پودر مورد استفاده قرار می گیرد ولی در کشورهای دیگر علاوه بر پودر آن، نوع تازهاش را نیز در غذا مصرف می کنند زیرا آویشن تازه عطر و بوی بیشتری نسبت به نوع خشک آن دارد.
- آویشن برای تقویت اعصاب، درمان افسردگی، خستگی و بیخوابی مفید بوده و همچنین نشاط آور است.
- آویشن خاصیت ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد انگلی دارد و این به جهت وجود ماده تیمون در آن است ولی با توجه به اینکه تیمون خاصیت سمی نیز دارد، در مصرف آویشن زیاده روی نکنید.
- مصرف آویشن به صورت جوشانده برای رفع تنگی نفس، برونشیت، سرفه، نفخ شکم ، سوءهاضمه، آسم ، سیاهسرفه، سرگیجه، سردرد و زکام توصیه می شود، برای این منظور 10 گرم آویشن را در یک لیتر آب ریخته و جوشانده آن را در طول روز میل کنید.
- اگر از درد مفاصل ، نقرس، ورم مفاصل و درد سیاتیک در رنج هستید نیز آویشن بخورید.
- بعضیها معتقدند مالیدن جوشانده آویشن روی سر از ریزش موی سر جلوگیری می کند.
انرژی 8/0کیلو کالری
هیدرات کربن 0.02گرم
پروتئین 0.04گرم
چربی 0.01گرم
فیبر 0.01گرم